با این که مدت نسبتاً زیادی از تصویب وزن ۵۰ درصدی آزمون کتبی دکتری در کمیسیون آموزش گذشته است، هنوز وزارت علوم واکنشی به این مصوبه نشان نداده است.
به گزارش موسسه پيشگامان مسير دانش(thesispublication) ، ۱۹ مهرماه سال جاری خبری از سوی عبدالوحید فیاضی، سخنگوی کمیسیون آموزش منتشر شد مبنی بر این که «نحوه پذیرش دانشجو در مقاطع مختلف تکمیلی در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس بررسی قرار گرفته و در نهایت به تصویب رسید تا مبنای پذیرش دانشجو، ۵۰ درصد آزمون، ۲۵ درصد سوابق علمی و آموزشی و همچنین ۲۵ درصد مصاحبه علمی باشد.». اما هیچ‌یک از مسئولین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و یا سازمان سنجش آموزش کشور تاکنون توضیحی در این باره ارائه نداده‌اند.
به گزارش خبرگزاری مهر، روزنامه آرمان در مطلبی در زمینه میزان تأثیر مصاحبه در پذیرش داوطلبان دکتری نوشت: یکی از برنامه‌های دولت یازدهم برای بازگرداندن استقلال به دانشگاه‌ها تغییرات در شیوه برگزاری آزمون دکتری است. آن‌گونه که از اظهارنظرها پیداست قرار است که از امسال نقش آزمون دکتری در پذیرش دانشجو کاهش یافته و به جای آن نقش مصاحبه و آزمون‌های دانشگاه‌ها در انتخاب دانشجو افزایش یابد. هرچند که با توجه به کم و کاستی‌هایی که آزمون‌ها در کشور ما دارند این‌گونه به نظر می‌رسد که دانشجویان باید از این اتفاق خوشحال باشند، ولی برخلاف این باور، بیشتر آنها نه تنها از این اتفاق خوشحال نیستند، بلکه از این مسأله که دادن اختیار به دانشگاه‌ها و بازگذاشتن دست آنها در انتخاب دانشجو، باعث شود که اعمال سلیقه‌های شخصی در زمان مصاحبه افزایش یابد، نگران هستند.
قرار است از این به بعد سازمان سنجش یک آزمون عمومی را دو بار در سال برگزار کند و دانشجویانی که بتوانند حداقلی از نمره را در آن کسب کنند برای مصاحبه به دانشگاه‌ها معرفی شوند. در واقع، این به معنای دادن وزن ۱۰۰ درصدی به مصاحبه است، به همین دلیل دانشجوها باید با یک رزومه پر، از نظر مقاله و پایان‌نامه عازم مصاحبه شوند. اما اگر این شیوه انتخاب بدون برنامه و نظارت باشد وزن ۱۰۰ درصدی مصاحبه برای کسانی که با هزار امید و آرزو و تلاش عازم کارزار دکتری شده‌اند، تبدیل به بی‌وزنی و خلایی می‌شود که آنها را بی‌انگیزه می‌کند. از سوی دیگر یکی از پیامدهای دیگر این مساله رشد هر چه بیشتر کمی‌گرایی در نظام آموزش عالی است، دانشجویان برای اینکه رزومه‌ای پُر داشته باشند شروع به نوشتن مقاله‌های بی‌کیفیت می‌کنند و ماجرا زمانی خطرناک‌تر هم می‌شود که عده‌ای دیگر حتی حوصله نوشته مقاله هم ندارند و اینجاست که پایان‌نامه‌فروشی و مقاله‌فروشی بازار داغی پیدا می‌کند.
حق دانشجویان زرنگ ضایع می‌شود
نامش مهدی است و ۲۷ سال سن دارد. او یک دانشجوی نخبه است و یکی از داوطلبان امسال کنکور دکترا بوده است. از وضعیت دل خوشی ندارد و معتقد است که شیوه جدید برگزاری آزمون تنها باعث می‌شود که حق دانشجویان نخبه و درس‌خوان ضایع شود. او به «آرمان» می‌گوید: دانشجویان زرنگ در آزمون دکترا نمره خوبی را به دست می‌آورند ولی وقتی آزمون دکترا نقشی در انتخاب افراد نداشته باشد، دانشجویان تنبلی که نتوانسته‌اند در آزمون نمره خوبی به دست آورند تنها با اتکا به رابطه‌ها به مقطع دکترا راه می‌یابند. او ادامه می‌دهد: سیستم درست انتخاب دانشجو در همه جای دنیا به این صورت است و رزومه افراد ملاک گزینش آنهاست. اما در کشور ما به دلیل اینکه اساتید معمولا ترجیح می‌دهند از دانشجویان قدیمی خود استفاده کنند، این شیوه نمی‌تواند در کشور ما پاسخگو باشد و نتیجه عکس می‌دهد. او می‌افزاید: من هنگام مصاحبه در یکی از دانشگاه‌های تراز اول کشور با اینکه نمره آزمون خوبی داشتم و مصاحبه هم خوب برگزار شد، اما نمره مصاحبه من را به حدی پایین دادند که حتی نمره خوب آزمون هم نتوانست آن را جبران کند. ولی در همان جلسه مصاحبه، دانشجویان دیگری که از دانشجویان قدیمی همان دانشگاه بودند با اینکه نمره آزمون خوبی نداشتند و مصاحبه‌شان هم چندان خوب نبود اما به دلیل اینکه اساتید آنها را می‌شناختند، نمره مصاحبه آنها را به حدی خوب دادند که کسری آزمون را هم جبران کرد.
دانشجویان پیشین شانس بیشتری دارند
هما ۲۸ ساله هم یکی از پذیرفته‌شدگان آزمون دکترا است که از شیوه جدید برگزاری گزینش دانشجوی دکترا راضی است و به «آرمان» می‌گوید: به نظر من دانشگاه‌ها به آزمون اهمیتی نمی‌دهند و معمولا هم کار خودشان را می‌کنند. وقتی که مصاحبه مهم‌تر باشد، پایان‌نامه فرد، مقاله، دانشگاه پیشین فرد و مرتبط بودن رشته ملاک انتخاب افراد می‌شود. او مقطع ارشد را در دانشگاه علامه طباطبایی بوده است و از تجربه خود در مصاحبه دکترای این دانشگاه می‌گوید: هنگام مصاحبه با اینکه اساتیدی که مسئول مصاحبه بودند من را نمی‌شناختند ولی هنگامی که فهمیدند ارشدم را علامه خوانده‌ام و پایان‌نامه‌ام را با یکی از بهترین اساتید برداشته‌ام، خیلی راضی بودند و خودم احساس کردم که من را قبول خواهند کرد. حتی زمانی هم که برای مصاحبه می‌رفتم وقتی فهمیدند که از آن دانشگاه هستم خیلی راضی به نظر می‌رسیدند. او ادامه می‌دهد: به نظر من دانشگاهی که فرد مقطع کارشناسی ارشد را در آن می‌گذراند نه تنها در پذیرفته شدن در خود دانشگاه بلکه در امکان پذیرفته شدن در سایر دانشگاه‌ها هم تاثیر می‌گذارد. اگر ارشد را در یک دانشگاه تراز اول بگذارنی شانس قبولی در مصاحبه دکترا برایت بیشتر می‌شود و شاید همین باعث شد که در رشته ما رتبه یک پذیرفته نشد ولی رتبه ۷۰ توانست به راحتی قبول شود.
اصل بی‌طرفی زیرسوال می‌رود
اما اثرات سوء این شیوه پذیرش فقط در بی‌انگیزه کردن دانشجویان دکترا موثر نبوده است، بلکه باعث شده کسانی هم که دانشجوی ارشد هستند و قرار است که در سال‌های آینده عازم مقطع دکترا شوند، ناامید باشند و انگیزه آنها برای دکتر شدن کور شود. فاطمه ۲۹ ساله دانشجوی ارشد مشاوره است. او به «آرمان» می‌گوید: «این شیوه برگزاری آزمون دکتری در کشور ما باعث می‌شود که دست اساتید در انتخاب دانشجو باز باشد و اصل بی‌طرفی زیرسوال می‌رود و امکان پارتی‌بازی افزایش می‌یابد.» او ادامه می‌دهد: «در رشته ما رتبه سه آزمون را با اینکه رزومه خوبی داشته است، نپذیرفته‌اند. وقتی که به وضعیت سایر دانشجوها که در آزمون شرکت کرده‌اند نگاه می‌کنم انگیزه‌ام برای شرکت در آزمون دکترا کور می‌شود، زیرا اصلا معلوم نیست که معیار انتخاب چیست.» آن‌گونه که از اظهارنظرها پیداست جمعیت ۲۰۰هزار نفری شرکت‌کننده در آزمون دکتری امسال افرادی هستند که آینده‌شان را بر پایه یک قصر پوشالی از امیدها بنا می‌کنند که هر لحظه بیم فرو ریختنش آنها را هراسان می‌کند.
به فال نیک گرفتن بازگشت استقلال به دانشگاه
با وجود این، یک استاد دانشگاه با بیان اینکه بازگرداندن استقلال به دانشگاه‌ها برای انتخاب دانشجوی دکترا کار خوبی است، به «آرمان» می‌گوید: شیوه ضعیف آزمون دکترا و استفاده از سوال‌های تستی نمی‌توانست شیوه مساعدی برای پذیرش دانشجویان دکترا باشد. محمد زاهدی‌اصل با بیان اینکه گرفتن اختیار از دانشگاه برای برگزاری مصاحبه و آزمون کتبی به استقلال دانشگاه‌ها لطمه زد، می‌افزاید: این برنامه، برنامه موفقی نبود و درصد زیادی از دانشجویان دکترا در زمانی که وزارت علوم مسئول برگزاری این آزمون بود افراد توانایی نبودند و قابلیت‌های لازم برای حضور در این دوره را نداشتند. او ادامه می‌دهد: این تصمیم وزارت علوم که اختیار را به دانشگاه‌ها بدهد باید به فال نیک گرفت و طبیعتا در این راستا دانشگاه‌ها باید تلاش مضاعفی داشته باشند تا بهتر از گذشته بتوانند آزمون کتبی و مصاحبه را برگزار کنند، زیرا برای دوره دکترا باید از توانمندترین افراد استفاده کرد.